Kun Je Een Kind Opvoeden Zonder Schermpjes?

Gisterenavond was er op school een ouderavond over dit thema: Kinderen en Mediawijsheid.
Er werd veel verteld over onder andere de gevaren van internet. Ook werd er duidelijk hoeveel kinderen er grote hoeveelheden tijd achter een scherm besteden, en dat er zelfs veel kinderen games/MMO´s spelen waarbij je kunt chatten met vreemden.

Als ik zo eens hoor wat mensen erover zeggen dan heb ik het idee dat velen denken dat veel achter een scherm zitten en gamen nu eenmaal bij deze tijd hoort. Daar ben ik het persoonlijk niet mee eens.

Je ziet ze veel. Gezinnen waarbij de avond doorgebracht wordt: samen, maar ieder met een eigen scherm voor de neus. Kinderen die zichzelf nog geen twee seconden kunnen vermaken. Die in de auto en waar dan ook verder direct een scherm voor zich moeten hebben. En hoewel ik echt wel het gemak daarvan snap, heb ik zelf een andere keuze gemaakt. Vandaar dit artikel voor iedereen die zich afvraagt: kun je een kind ook (bijna) zonder schermen opvoeden?

Als peuter vond ik het simpel. Gewoon geen schermen. Kind weet sowieso niet dat die optie er wél is. Enige uitzondering was een puzzelspelletje waarbij ze af en toe eens op mijn telefoon een puzzel mocht maken.
Sophie was als kleuter echt best intensief. Ze is enig kind en deed daardoor een groot speelberoep op (vooral) mij. Verder is ze prikkelgevoelig, dus was de kleuterklas geen eenvoudige omgeving, wat resulteerde in een zeer hyper kind. Toen moest ik er hele bewuste keuzes in maken om dat niet met schermen op te lossen, maar met haar te blijven spelen, én haar te blijven leren hoe ze zichzelf kan vermaken. Dat deed ik door haar bijvoorbeeld op de klok aan te wijzen tot waar de grote wijzer moest lopen voordat we weer iets anders gingen doen dan bijvoorbeeld kleuren, of zelf spelen. Ze hield enorm van kleuren en deed dat dan ook veel.
Gelukkig wordt er in deze buurt veel buitengespeeld, dus dat was ook vast onderdeel van de dag. We gingen vaak naar de speeltuin in het park. Ook hadden we een abonnement op Ballorig. Dat kost maar €6 per maand en dan kun je zo vaak als je wilt naar de binnenspeeltuin.

Toen ze naar groep drie ging werd het weer makkelijker. Ze leerde heel snel lezen en las al snel hele boeken. Dat scheelde een stuk. In de afgelopen jaren vraagt ze af en toe wel om een spelletje.
Zo wilde ze graag Starstable spelen, want dat had ze bij een klasgenootje gezien. Dat is het enige waar ik echt ¨nee¨ op heb gezegd. Ik heb uitgelegd dat dat soort spelletjes enorm verslavend is, omdat het je als het ware dwingt elke dag (meerdere keren) terug te komen om je paard in leven te houden. Ik heb uitgelegd wat dat met sommige kinderen doet. Ze snapte het en accepteerde.
Andere dingen mogen wel. Zo staat er bijvoorbeeld Zuma op mijn telefoon, en een bubble shooter. Heel af en toe doet ze zoiets. Nu wilde ze een spelletje dat ¨Girl´s hairsalon¨ heet, waar je het haar van een digitaal meisje kunt knippen en kleuren. Prima. Maar als ze het doet: een paar minuutjes. Daarna gaan we weer lekker spelen, buiten spelen, lezen, iets creatiefs doen, muziek maken, spelletjes spelen, wandelen in het park.

Want dat is in mijn ogen de onbezorgde kindertijd die ik haar zo gun.

Zo zijn we dus in de huidige situatie beland. Sophie is negen en ik kan er heel relaxed mee omgaan, want ze gaat er zelf verstandig mee om en taalt grotendeels niet naar schermen.
Wil ze met een vriendinnetje een video op YouTube opzoeken over een loombandje, of over hoe je een eenhoorn tekent? Tuurlijk joh. Wil ze muziekvideo´s kijken en karaoke meezingen? Ja hoor, geen punt.
Vloggers kijkt ze soms ook wel. Ik ben niet zo´n fan, maar ja... intussen is ze negen en heeft zelf ook een duidelijke mening. Alles altijd maar even. En als ik zeg dat het klaar is, gaat ze rustig iets anders doen.
Spelletjes speelt ze eigenlijk vrijwel nooit. Ze speelt meestal lekker buiten met haar BFF. En binnen verzinnen ze hele fantasiespelletjes. Daar word ik dus erg blij van.
In de auto zingen we liedjes, spelen we ¨welk dier heb ik in mijn hoofd?¨ of kijken we uit het raam naar het landschap.
Ze is een boekenwurm, mede omdat ze de kans had dat te ontwikkelen. Als ik de tijd eerder had opgevuld met schermen, had ze denk ik nooit zo genoten van het lezen.

Ik hoef er niet meer mijn best voor te doen, voor die scherm-arme opvoeding.
In mijn beleving was het belangrijkste punt om daar te komen, hoe we er in haar vroege jeugd mee omgingen. Dat ze heeft geleerd om zichzelf te vermaken, zelfs als dat soms voor ons intensief was. Ik denk dat het ongelooflijk belangrijk is dat een kind niet altijd vermaak simpelweg klaar heeft staan, maar leert om na te denken: wat wil ik nu gaan doen? Dat het de kans heeft om zich af en toe eens flink te vervelen en van daaruit tot interesses te komen.

Voor de toekomst zijn onze plannen duidelijk omlijnd.

• Sophie mag een smartphone als ze twaalf wordt. Aan de hoeveelheid tijd die ze daarop mag besteden zal een limiet zitten. Ik vind zelf het minder erg als ze tijd besteedt aan appen met vriendinnen (want: sociale contacten, en laten we wel wezen, zo onderhoud ik zelf ook vaak het contact met mijn vriendinnen) dan het spelen van spelletjes. Op dit moment heeft ze geen ¨eigen¨ elektronica.

• Een computer op haar kamer gaat niet gebeuren. Ik heb teveel enge verhalen gehoord van kinderen die verleid worden door nare mannen die zich voordoen als kind van dezelfde leeftijd. En ik wil een beetje controle houden over wat ze doet en wat ze ziet. De internets is geen eenduidig fijne plek, laten we wel wezen. 

• Zelf moeten we het goede voorbeeld geven. Dit betekent in de praktijk dat ik poog om mijn eigen telefoon zo veel mogelijk met rust te laten als ik hier ben met Sophie.

• We blijven altijd in gesprek over deze dingen: verbieden werkt, zeker bij oudere kinderen, veel minder goed dan uitleg, begrip en kennis. We leren haar waar je op moet letten en wat de gevaren zijn. Ik heb de grote mazzel dat ik met een IT´er getrouwd ben, dus ze zal ons niet snel te slim af zijn. Maar ik heb de grote hoop dat dat ook niet nodig is. Dat met kennis en vertrouwen ze zelf slim en verstandig om zal gaan met media: nu en in de toekomst. 

N.B. Dit artikel gaat over hoe wíj het hebben aangepakt in ónze visie, die zegt: weinig scherm, veel De Rest, en hoop hiermee een resource te zijn voor andere ouders die hier over nadenken. 

Ik oordeel hiermee absoluut niet over ouders die een andere keuze maken. Ook besef ik me dat het ene kind schermgevoeliger is dan het andere. We moeten uiteindelijk allemaal onze eigen lijn uitzetten en de balans vinden met onze eigen kinderen.

N.B. 2: Sophie leest net mijn blog, ze mag alles wat ik schrijf lezen en al helemaal als het (mede) over haar gaat, en voegt toe: ¨Ik ben eigenlijk wel blij dat ik niet mijn eigen elektronica heb¨
Ik vraag waarom. ¨Omdat, als je zoiets krijgt als kind van negen, dan wil je er de hele tijd op, en dat wil ik dus juist niet!¨